Wielkanoc to nie tylko najważniejsze katolickie święta w ciągu roku. To także ważny czas wiosennej przerwy, który każdy z nas pragnie spędzić wyjątkowo, w gronie najbliższych. Święta tradycyjnie przypadają na okres, gdy przyroda budzi się do życia i odradza po zimie. Dlatego dawne, słowiańskie zwyczaje, związane z przechodzeniem od zimy do wiosny, zostały przejęte przez chrześcijan i do dziś stanowią niezwykle ważny element obchodów Wielkanocy.
Poniżej prezentujemy pięć najpopularniejszych zwyczajów, bez których trudno wyobrazić sobie Święta Wielkanocne. Część z nich zakorzeniona jest jeszcze w czasach przedchrześcijańskich, inne przekazywane przez pokolenia, mają charakter regionalny, jak np. Zajączek i zostały zapożyczone z innych krajów.
Zajączek
Tradycje wielkanocne za granicą odbiegają nieco od polskich zwyczajów. Nie ma np. lanego poniedziałku. Jest za to zwyczaj wręczania dzieciom prezentów na Wielkanoc. Dużą radość sprawia najmłodszym szukanie pisanek z upominkami. Tekturowe lub plastikowe jaja mają w środku słodycze, małe zabawki i inne niespodzianki. Najpierw rodzina je śniadanie wielkanocne a potem odbywają się poszukiwania prezentów. Zajączek przywędrował do Polski z Niemiec. Początkowo popularny na Śląsku i w Wielkopolsce, obecnie jest powszechnie obchodzony, a wręczanie dzieciom drobnych upominków na „Zajączka” stało się miłym dodatkiem do świętowania Wielkanocy. Zajączek symbolizuje nadchodzącą wiosnę a jako symbol odrodzenia, znany był już w starożytnym Egipcie. Natomiast w Anglii właśnie po Świętach Zmartwychwstania zaczynał się sezon polowań na zające. Te wszystkie elementy sprawiły, że w różnych krajach zajączek budzi podobne skojarzenia, choć wiążą się z nim odmienne tradycje.
Śmigus Dyngus czyli lany poniedziałek
Drugi dzień świąt to tradycyjny lany poniedziałek. Polewanie się różnymi ilościami wody można rozpocząć z samego rana. Dyngusowa pobudka to radość zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Śmigus Dyngus przetrwał do dziś praktycznie w całej Polsce. W niektórych regionach obchodzony jest wyjątkowo hucznie, zwłaszcza przez młodzież, która ma okazję bezkarnie polewać wodą przechodniów na ulicy i siebie nawzajem. Pistolety na wodę, pryskające pisanki z plastiku i kubły zimnej wody – wszystkie dyngusowe akcesoria idą w ruch. W wielu miejscowościach do obrzędów dyngusowych włączają się strażacy z sikawkami.
Pisanki
Jajko od wieków jest symbolem Świąt Zmartwychwstania. Zdobi kartki z życzeniami, witryny sklepów i jest obecne dosłownie wszędzie. Piękne tradycyjne pisanki można wykonać samemu lub nawet zamówić u specjalistów, którzy w tym okresie zdobią jajka zgodnie z tradycją. Gotujemy skorupy cebuli żółtej osobno a osobno czerwonej, po czym w wywarze gotujemy jaja, które nabierają równomiernego kolorytu. Buraki także dają intensywny kolor. Można skorzystać ze sztucznych barwników lub kalkomanii i naklejek do łatwej i szybkiej aplikacji. Zatem przy braku czasu i umiejętności warto wybrać kolorowe naklejki na pisanki.
Święconka
Przygotowanie koszyczka na Wielkanoc to niezwykłe zajęcie dla całej rodziny. Kompletowanie święconki zaczyna się od zakupów przed świętami. Święconka zawiera najlepsze produkty o symbolicznym znaczeniu. Nie może zabraknąć jajek symbolizujących nowe życie. Korzeń chrzanu o właściwościach oczyszczających także symbolizuje odrodzenie i zdrowie. Można do koszyczka włożyć surowy korzeń lub starty chrzan w słoiczku albo ćwikłę. Sól i pieprz to podstawowe przyprawy, bez których nie może obejść się żadna potrawa. Mięso – kawałek dobrej kiełbasy, najlepiej wędzonej w tradycyjnym stylu z ziołami na dymie drzewnym. Masło osełkowe, twarde można kupić w specjalnie przygotowanych porcjach do koszyczka. Słodycze pojawiają się w dziecięcym koszyczku, a u dorosłych musi być baba lub kawałek ciasta z własnego wypieku. Można kupić gotowe, małe, świąteczne babeczki. Także baranek z masła albo w formie ciasta babkowego, powinien pojawić się w koszyczku.
Ważna jest dekoracja z zielonym bukszpanem, który kwitnie w okresie wielkanocnym. Święconka ma określone znaczenie. Symbolizuje dobrobyt i pomyślność. Poświęcone w kościele pokarmy, wedle zwyczaju, mają zapewnić rodzinie dostatek i zdrowie.
Niedziela Zmartwychwstania – śniadanie wielkanocne
Niedziela wielkanocna zaczyna się wyjątkowo jeszcze w sobotnią noc. Wówczas, w kulminacyjnym momencie Triduum Paschalnego, wierni gromadzą się w kościołach, czuwają i odmawiają modlitwy katolickie. Dawniej msza rezurekcyjna odbywała się o świcie, jednak od kilku lat zmieniły się przepisy liturgiczne i w większości parafii to sobotnia uroczystość połączona jest z nocną procesją wokół kościoła. Wówczas śpiewane są religijne piosenki wielkanocne.
Tradycyjne śniadanie wielkanocne odbywa się w odświętnej atmosferze, przy rodzinnym stole, w gronie najbliższych. Na początku można odmówić modlitwę i złożyć sobie życzenia pomyślności. Popularne jest stukanie czy też zbijanie jajek z poświęconego koszyczka. Rywalizują ze sobą zwłaszcza dzieci o to – które jajko zostanie szybciej stłuczone, a które pozostanie nietknięte. Na stole nie może zabraknąć pieczeni, która wybornie smakuje z chrzanem, żurku z białą kiełbasą, lukrowanej babki z rodzynkami lub baranka. Wspaniałe wielkanocne ciasta to Pascha, Mazurek, sernik, ciasto marcepanowe. Obowiązkowo królują przystawki z jajkami: galareta z groszkiem, jajkiem i kurczakiem, wieloskładnikowa sałatka warzywna z majonezem, jajka faszerowane różnymi pastami. W różnych regionach pojawiają się dodatkowo lokalne specjały.
Zapracowane rodziny coraz częściej decydują się na catering wielkanocny. Taki rodzaj spędzania Świąt bez gotowania staje się coraz bardziej popularny. To świetna opcja zarówno dla osób młodych, które nie mają czasu na długie i męczące przygotowania, jak i dla tradycjonalistów, którym marzą się Święta w dawnym, staropolskim stylu. Tradycje wielkanocne za granicą różnią się od rodzimego świętowania. Dlatego też osoby, które przyjeżdżają do kraju w tym okresie, mogą cieszyć się smakami dzieciństwa, zamawiając catering wielkanocny.
