Triduum Paschalne to najważniejsze wydarzenie w kościele rzymsko i starokatolickim. Jest to także święto najdłuższe bo trwające aż trzy doby, rozpoczyna w Wielki Czwartek wieczorem a kończą go wieczorne nieszpory w Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego. Co to jest Triduum Paschalne i jaki jest jego sens?
Triduum paschalne definicja
Pochodzące z łaciny słowo „triduum” oznacza w dosłownym tłumaczeniu trzy dni, ale różne interpretacje mówią też o korelacji tego słowa z trzema fazami odkupienia czyli ostatniej wieczerzy, śmierci Jezusa na krzyżu i w konsekwencji złożenia jego ciała w grobie i cudzie zmartwychwstania.
Natomiast drugi człon pochodzi z języka hebrajskiego, gdzie słowo „pesach” oznacza przejście. To przejście w religii chrześcijańskiej może odnosić się do przejścia człowieka od grzechu do odkupienia lub przejście Chrystusa, które dokonało się poprzez śmierć na krzyżu czyli w tym przypadku od śmierci do życia u boku Ojca Świętego..
Triduum paschalne zwane także Triduum Wielkanocnym ma tradycję sięgającą korzeniami aż do V wieku, gdzie zgodnie z zapisami świętego Augustyna odbywało się „najświętsze Triduum ukrzyżowanego, pogrzebanego i wskrzeszonego” Syna Bożego.
Historycy kościoła wskazują że obecny termin Triduum Paschalne obowiązuje dopiero od 1924 roku. Wcześniej stosowano termin Triduum Sacrum. W latach 1924-1929 obie nazwy stosowano zamiennie.
Triduum paschalne symbole
Święta Triduum Paschalnego nasycone jest symboliką. Symbole Triduum Paschalnego to kolory, gesty, przedmioty, rytuały, które w żaden sposób nie są przypadkowe.
Jakie są symbole Triduum Paschalnego i jakie jest ich znaczenie?
- Pascha – oznacza przejście, naturę i czas. Triduum jest świętem ruchomym, co oznacza, że nie podlega zwyczajowemu kalendarzowi, ponadto oznacza porę celebracji istotną, by mogło w tych ważnych świętach uczestniczyć jak najwięcej wiernych. Przez to, że jest to „Triduum” czas wymyka się regularnemu rytmowi standardowej doby. Niedziela Wielkanocna jest pierwszą niedzielą po pierwszej wiosennej pełni księżyca i zwiastuje przesilenie, nowe życie i budzenie się natury do życia.
- Wielki Czwartek czyli uczta, miłość i krzyż. Używa się tu szat koloru białego, a ołtarz jest przystrojony kwiatami. Tabernakulum jest puste, co jest symbolem nowego początku. Koniec liturgii tego dnia także ma skłaniać do refleksji ponieważ zdejmuje się obrus, wynosi świece i kwiaty. Jest to symboliczny koniec świętowania, a początek czasu żałoby po śmierci Jezusa i oczekiwanie na jego ponowne przyjście.
- Wielki Piątek jako symbol ciszy – Wyjątkowość tej liturgii polega na tym, że jako jedyna rozpoczyna się ciszą. Ta cisza to odzwierciedlenie smutku i przygnębienia. W tym dniu kolorem szat liturgicznych jest czerwień oznaczająca krew i miłość, a także będąca symbolem tryumfu. Co ważne nie jest to purpura- kolor żałoby.
- Wigilia Paschalna – światło i woda. Liturgia rozpoczyna się wcześnie rano, w ciemności, a przed kościołami rozpalany jest paschał czyli święta świeca. Paschał, wykonany z wosku pszczelego jest ozdobiony greckimi literami oznaczającymi początek i koniec alfabetu, są też cztery cyfry oznaczające rok kalendarzowy. Po świetle następuje czas na wodę, ponieważ Wigilia Paschalna od wieków była czasem przyjmowania sakramentu chrztu.
Ile trwa Triduum paschalne?
Z definicji obrzędy Triduum Paschalnego trwają trzy dni, choć w praktyce może wydawać się, że te obliczenia są błędne i trwa ono tak naprawdę cztery dni poczynając od Wielkiego Czwartku poprzez Wielki Piątek, Wielką Sobotę i Niedzielę Zmartwychwstania.
Te różnice wynikają z faktu, że obchody tego święta rozpoczynają się w czwartek wieczorem (tzw. Wigilia Wielkiego Piątku) i analogicznie każdy dzień następny rozpoczyna się wieczorem dnia poprzedniego, aż do Wielkiej Niedzieli, która w praktyce rozpoczyna się w sobotni wieczór.
Zgodnie z takim rozumowaniem łatwo zrozumieć które dni obejmuje Triduum paschalne. Są to pełne trzy dni stanowiące wspólny obchód liturgiczny. Należy zwrócić uwagę, że żadna z liturgii oprócz ostatniej nie kończy się błogosławieństwem ani rozesłaniem.
Jakie dni należą do Triduum paschalnego?
Na Triduum Paschalne składają się 3 dni:
Wielki czwartek
To pierwszy dzień Triduum Paschalnego, którego charakterystycznym elementem jest tzw. Msza Wieczerzy Pańskiej, podczas której kapłani obmywają nogi 12 mężczyznom wybranym wcześniej. Ma to symbolizować pokorę i poniżenie Jezusa. Po mszy następuje przeniesienie Świętego Sakramentu do ciemnicy, gdzie odbywa się jego adoracja.
Wielki Piątek
W tym dniu nie ma Mszy Świętej, a w związku z tym, że piątek jest dniem śmierci Jezusa odbywa się Liturgia Męki Pańskiej. Najświętszy Sakrament zostaje przeniesiony do groby Chrystusa, a wierni adorują krzyż.
Wielka Sobota
Wielką Sobotę podobnie jak w Wielki Piątek nie odbywa się Msza Święta. Rano następuje święcenie pokarmów i odwiedzanie Grobu Pańskiego, dopiero po zmroku odbywa się liturgii Wigilii Paschalnej, podczas której święci się wodę i ogień i odnawia przyrzeczenia chrzcielne, wyrzekając się grzechu i szatana. W wielu miejscach w Polsce odbywa się procesja rezurekcyjna charakterystyczna ze względu na to, że obchodzona jest o świcie w niedzielny poranek a nie w sobotę.
