Patriotyzm jest tym, co zawsze jest powodem do dumy. „Bóg, honor, ojczyzna” nie są powtarzanym sloganem, a raczej postawą, w której owa ojczyzna i jej dobro jest stawiane ponad wszystko inne. Można pokusić się o stwierdzenie, że w ostatnich latach obserwuje się wzrost zainteresowania tę tematyką, m.in. poprzez organizację większość ilości imprez czy też happeningów przy okazji rocznic upamiętniających ważne dla Polski wydarzenia. Od jakiegoś czasu również artyści zaczęli sięgać po polskie pieśni patriotyczne, przypominając je szerszej publiczności i dając im drugie życie w nowych aranżacjach (świetnym tego przykładem jest zespół Lao Che i ich płyta „Powstanie Warszawskie”). Czym jednak były pieśni patriotyczne u swojego źródła i jakie historie za sobą niosą?
Czym są pieśni patriotyczne?
Polskie pieśni patriotyczne są ściśle związane z ważnymi, a często też i trudnymi dla Polaków wydarzeniami. Powstawały w różnych okresach historycznych – począwszy od średniowiecza (to właśnie wtedy powstała najstarsza z nich, czyli Bogurodzica), aż do wydarzeń związanych z historią współczesną (przykładem może być „Żeby Polska była Polską” z 1976 roku). Teksty pieśni patriotycznych opisują historię naszego kraju, a często też emocje towarzyszące poszczególnym wydarzeniom. W czasach ich powstawania miały one na celu wzmacnianie poczucia jedności w narodzie, dodawanie otuchy oraz wzywanie do walki. Niektóre z nich powstawały na polach walki, inne w powstańczych szeregach, a jeszcze inne w więzieniach i łagrach.
Jak udało się zachować pieśni patriotyczne do czasów dzisiejszych? Niektóre z nich zapisano na skrawkach papieru, inne przekazywano w formie ustnej. Niezależnie od tego, każda z nich wiąże się z rozmaitymi uczuciami. W końcu to właśnie one pozwalały przetrwać rozłąkę, czy też być podporą w zwątpieniu. Co ciekawe jednak, w wielu przypadkach owe pieśni były dla współcześnie im żyjących osób nieznane. Dopiero po latach stawały się narodowym symbolem danego okresu.
Piosenka patriotyczna, historia Polski w kilku wersach
Polskie pieśni patriotyczne są nośnikiem historii Polski. Nie tylko mówią wyłącznie o poszczególnych wydarzeniach, ale ukazują po części również jednostkowe losy i potrzeby tych, którzy brali w nich udział. Wezwania do walki, błagania do Boga o siłę – to wszystko można przeczytać w tekstach pieśni patriotycznych. Szczególnie wezwania do Boga są częstym elementem polskich utworów patriotycznych. Skąd taka tendencja? Otóż Polacy nie byli bardziej religijni od przedstawicieli innych państw europejskich. Jednak w obliczu poczucia opuszczenia Bóg był dla nich jedyną siłą, która wspiera i to w nim upatrywali swoich nadziei. Owa tendencja ma jednak jeszcze jedno znaczenie. Tego typu pieśni powstawały szczególnie w okresie zaborów oraz później – komunizmu. W obu przypadkach w Polakach chciano zabić religijność, a w szczególności katolicyzm. Wszystkie działania zaborców zmierzające do zniszczenia katolicyzmu przynosiły odwrotny skutek – pieśni o Bogu śpiewali wszyscy, również podczas demonstracji. Obecnie wiele z nich jest piosenkami religijnymi, śpiewanymi w kościołach. Warto wspomnieć, że najstarsza polska pieśń patriotyczna, czyli „Bogurodzica” jest jedną z pieśni maryjnych, w której w bezpośredni sposób ludzie zwracają się do Najświętszej Maryi Panny z prośbą o pomoc.
Na co dzień bardzo rzadko można usłyszeć piosenki patriotyczne. Pojawiają się one przy okazji szkolnych akademii czy też uroczystości w różnych miasta związanych z ważnymi dla Polski datami. Bez wątpienia jedną z nich jest rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości. Pieśni patriotyczne na 11 listopada mają w sobie ducha dumy narodowej oraz radości, ale poniekąd i nostalgii związanej z I wojną światową. Jednym z utworów odnoszących się do tych wydarzeń jest pieśń patriotyczna „Maszerują Strzelcy”. Zgoła inny charakter mają pieśni patriotyczne żołnierskie i powstańcze – powstawały one w czasie I i II wojny światowej. Ich głównym celem było dodanie otuchy i wlanie w serca ducha walki.
Jak wiadomo, utwory powstawały w związku z różnorakimi wydarzeniami historycznymi, w związku z czym różnią się pomiędzy sobą tematyką. Warto jednak zwrócić uwagę, że te wydarzenia toczyły się niezależnie od trwającego roku kalendarzowego. Przykładem może być czas I i II wojny światowej i okres świąt Bożego Narodzenia. Jak wiadomo, jest to czas spędzany w gronie najbliższych, dlatego tym trudniej było go znieść walczącym oraz tym, którzy byli więzieni. z tego też względu niektóre polskie kolędy są jednymi z pieśni patriotycznych – świetnym tego przykładem jest np. „Kolęda na czasie”.
Polska piosenka patriotyczna – jak oddać hołd poległym
Polskie utwory patriotyczne dzielą się na te mniej i bardziej znane. Łączy je jedno – wszystkie wiążą się z ważnymi wydarzeniami i osobami, które były ich uczestnikami oraz obserwatorami. Niestety, wiele z tych osób poległo m.in. w trakcie trwania wojen czy też bitew. Niezwykle ważne jest jednak, aby pamięć o nich była wiecznie żywa i przekazywana kolejnym pokoleniom. Każdego roku organizowanych jest coraz więcej inicjatyw upamiętniających ważne dla Polski wydarzenia, podczas których przypominane są te utwory. Odbywa się to zazwyczaj przy okazji święta państwowego i może przybrać formę m.in. wspólnego śpiewania pieśni.
Form utrwalania i przypominania o wydarzeniach historycznych i tym samym oddawania hołdu poległym może być wiele. Najpowszechniejszą i najdłużej stosowaną praktyką zachowywania pieśni patriotycznych są śpiewniki. Do tej pory ukazało się wiele ich wydań zarówno w formie papierowej jak i elektronicznej. W internecie bez trudu można również znaleźć karaoke pieśni patriotycznych – daje to okazję do wspólnego śpiewania tych utworów. Jednak jak wiadomo – miłość do ojczyzny należy wpajać od najmłodszych lat. Pomocne będą w tym bez wątpienia pieśni patriotyczne dla dzieci, które przybierają atrakcyjną dla najmłodszych formę. Obecnie różni autorzy starają się przedstawić historię Polski w sposób nowoczesny – stąd też wydawanie płyt z pieśniami patriotycznymi w nowych aranżacjach, krzyżówki, rebusy czy też inscenizacje multimedialne. Niezależnie od przyjętej formy liczy się jedno – zachowanie pamięci i oddanie hołdu tym, którzy zginęli za Ojczyznę.
