Poniedziałek Wielkanocny w polskiej tradycji jest kojarzony z oblewaniem wodą dziewcząt, które wzbudzały zainteresowanie płci przeciwnej – skąd wywodzi, kiedy przypada Lany Poniedziałek i dlaczego mówimy Śmigus Dyngus. Na te i wiele innych pytań w tej materii odpowiedź znajduje się w artykule poniżej.
Poniedziałek Wielkanocny potocznie zwany Lanym Poniedziałkiem to również Śmigus – dyngus. Ten dzień jest nie tylko obchodzony w Polsce, ale także u naszych słowiańskich sąsiadów – na Słowacji oraz na zachodzie Ukrainy. W XVI wieku zaczęto kultywować to święto na Węgrzech, gdzie po dziś dzień płeć piękna oblewana jest nie tylko wodą, ale i perfumami!
Czy zastanawialiście się nad pochodzeniem słów Śmigus dyngus?
Odpowiedź wbrew pozorom nie jest oczywista. Pierwszy człon „śmigus” według językoznawców jest pochodzenia niemieckiego i oznacza „smagać”. Ten wyraz nawiązuje do pogańskiej tradycji uderzania się witkami z wierzby w celu zyskania zdrowia i płodności. Ten rytuał był praktykowany wśród Słowian i wiązał się z symboliką wierzby, która była uważana za drzewo płodności. „Dyngus” to także słowo pochodzące z języka niemieckiego, które oznaczało chlust wody i podobnie jak dziś wiąże się z oblewaniem wodą. Śmigus i dyngus były odrębnymi rytuałami, które dopiero z czasem połączono w jeden zwyczaj.
Początki lanego poniedziałku
Pierwotnie w Lany Poniedziałek, tuż przed wschodem słońca gospodarze szli w pole i święcili ziemię. Wierzono, że wzmocni to glebę po zimie. Kolejną tradycją było wbijanie w skiby krzyże wykonane z palm wielkanocnych. Miało to na celu zabezpieczenie przyszłych upraw przed gradobiciem.
Początkowo Kościół nie był przychylny zwyczajom związanym z Lanym Poniedziałkiem i krytykował kultywowaną pogańską tradycję. Jednak to nie zniechęciło kawalerów do oblewania panienek wodą. Śmigus Dyngus zyskiwał na popularności w wiejskich środowiskach, ciesząc się coraz większym uznaniem przekształcił się w ogólnopolską tradycję.
Historia Lanego Poniedziałku sięga XVIII wieku i przetrwała w takiej samej formie aż do dziś. To zmusiło Kościół Katolicki to zmiany podejścia do tego zwyczaju. Okazało się także, że w tym rytuale można doszukać się chrześcijańskiego rodowodu, wiążącego się z Żydami oblewającymi wodą osoby, które wspominały Jezusa lub w nawiązaniu do chrztu Polski, gdy księża polewali ludzi wodą święconą.
Śmingus Dyngus czyli drugi dzień świąt Wielkanocy
W kościele, Poniedziałek Wielkanocny to przede wszystkim drugi dzień świąt Zmartwychwstania Pańskiego będący częścią Oktawy Wielkanocnej. Wbrew wszechobecnym przekonaniom Wielkanoc obchodzi się przez 8 a nie 2 dni! Ma to na celu głębsze poznanie tajemnicy wiary. Podczas Bożego Narodzenia w kościele wybrzmiewają kolędy, w trakcie Świąt Wielkiej Nocy również usłyszymy pieśni wielkanocne.
Dziś Poniedziałek Wielkanocny jest okazją do spędzania czasu z najbliższymi, a tylko w niektórych regionach Polski tradycja jest wciąż podtrzymywana, choć uległa zmianom. Obecnie podczas Śmigusa Dyngusa można każdego oblać wodą, bez względu na naszą sympatię do drugiej osoby. Idąc z duchem czasu młodzież unowocześniła formę Lanego Poniedziałku poprzez przesyłanie sobie gifów nawiązujących do tego święta.